Nazwa gatunkowa: Cis pośredni - Taxus x media Rehder [1,2]
Rodzina: Cisowate - Taxaceae [1,2]
Morfologia
Wysokość: 2,5 - 3 m [1].
Pokrój: zimozielony krzew lub drzewo [1].
Kwiaty: męskie wyrastają w kątach igieł, na spodzie pędów zeszłorocznych, z licznymi, wystającymi pręcikami oraz z 2-8 woreczkami pyłkowymi. Kwiaty żeńskie wyrastają również z kątów igieł na krótkich trzonkach, mają po jednym zalążku, który otoczony jest licznymi łuskami [1].
Łodyga/Pień/Pędy: gałęzie prosto wzniesione. Korowina u osobników starszych jest wiśniowo-brązowa i łuszczy się dużymi płatami [1].
Liście: igły, ciemnozielone, spłaszczone, równowąskie, z ostrym wierzchołkiem. Igły ustawione są na pędach skrętolegle względem siebie, natomiast na młodych gałązkach liście ustawione są naprzeciwlegle w dwóch rzędach (w jednej płaszczyźnie), podobnie jak u jodły [1].
Nasiona: brunatne, z połyskiem, znajdują się w beczkowatej, okrągłej, mięsistej osnówce. Mięsista osnówka owoców nie jest trująca [1]
Korzenie: system korzeniowy cisów jest bardzo dobrze rozwinięty, cisy wytwarzają wiele korzeni [1]
Inne cechy:Cała roślina z wyjątkiem osnówek owoców jest trująca! Drewno cisów jest bez żywicy [1]
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach [1].
Typ rośliny: silnie rosnący krzew lub drzewo [1].
Kwitnienie: wiosna; kwiecień-maj (IV-V) [1].
Pienność: roślina dwupienna [1].
Owocowanie: sierpień-wrzesień (VIII-IX) [1].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona, wegetatywnie poprzez sadzonki [1].
Ekologia
Pochodzenie: mieszaniec Taxus cuspidata x Taxus baccata otrzymany w 1900 r. [1].
Zasięg terytorialny:
Siedliska:
Owoce cisów, a konkretnie osnówki, są zjadane przez ptaki i stanowią ich pokarm [1]
Uprawa
Stanowisko:
Podłoże: żyzne, świeże, zasobne w próchnicę, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne. Cisy chcą rosnąć na glebach mokrych, zakwaszonych, suchych, piaszczystych i nieurodzajnych [1].
Nawadnianie:
Rozmnażanie: Cisy można rozmnażać na dwa główne sposoby. Pierwszym sposobem jest rozmnażanie poprzez nasiona, które po zbiorze należy poddać procesowi stratyfikacji, czyli przechowania przez okres zimy w wilgotnym piasku, w obniżonej temperaturze. Stratyfikacja nasion cisa trwa do 2 lat. Cisy można również rozmnażać poprzez sadzonki, które pozyskuje się wiosną (marzec-kwiecień) lub w końcu lata (sierpień-wrzesień). Sadzonki ukorzenia się w szklarni lub w inspekcie. Cisy rozmnożone poprzez sadzonkowanie zwykle mają krzaczasty i nieregularny pokrój. [1].
Mrozoodporność: wyższa niż u cisa pospolitego, jednak w bardzo surowe zimy cisy mogą przemarzać. Zaleca się okrywanie delikatniejszych odmian cisa na zimę [1]
Cis pośredni rośnie silniej od Cisa pospolitego [1]
Cisy dobrze znoszą przycinanie. Właściwość tą wykorzystywano szczególnie w paryskich, barokowych parkach i ogrodach, gdzie z cisów formowano różne, dekoracyjne bryły, a nawet rzeźby. Cisy należy przycinać wiosną lub latem [1]
Młode cisy (6-10 lat) można z powodzeniem przesadzać w inne miejsca, gdyż posiadają zbity, gęsty system korzeniowy, który odpowiednio utrzymuje bryłę korzeniową [1].
Zastosowanie
- Dendrologia: spis drzew i krzewów, Tereny zieleni - Cis pośredni może być stosowany w parkach, zieleńcach, małych, przydomowych ogrodach [1].
- Szkółkarstwo: Szkółkarstwo roślin ozdobnych
- Stolarstwo: drewno cisów jest bardzo cenne ze względu na ciekawe wybarwienie, oraz dobrą twardość i elastyczność. Dawniej cisowe drewno używano do wyrobu mebli. Obecnie drewno cisowe jest rzadko pozyskiwane, ze względu na to, że cisy są coraz mniej pospolitym rodzajem, w dodatku objętym ochroną [1]
Zdjęcia:
|
|
Cis pośredni Okaz zielnikowy |
Odmiany i gatunki pokrewne:
| Miniaturka | Nazwa rośliny |
|---|---|
 | Cis pośredni 'Farmen' Taxus x media 'Farmen' |
| Cis pośredni 'Hatfieldii' - Taxus x media 'Hatfieldii' - odmiana Hatfielda, gęsta korona, pokrój szeroko piramidalny, wys. do 2,5 m., klon męski, l. ciemnozielone [1] | |
| Cis pośredni 'Hicksii' - Taxus x media 'Hicksii' - odmiana Hicksa, silny wzrost, wys. do 3 m., korona gęsta, l. ciemnozielone, pokrój szeroko kolumnowy, ozdobne nasiona z osnówkami, na żywopłoty i szpalery, o. wytrzymała na mrozy [1] | |
 | Cis pośredni 'Tymon' - Taxus x media 'Tymon' |
 |
Cis pospolity Taxus baccata L. |
| Taxus canadensis Marshall - Jedyny cis który wykazuje jednopienność. | |
| Cis japoński - Taxus cuspidata Siebold et Zucc. - drzewo do 20 m, rzadko spotykane w Polsce, wykazuje większą mrozoodporność od cisa pospolitego, wiele odmian o dekoracyjnym wyglądzie. | |
 |
Cis pospolity 'Fastigiata' - Taxus baccata L. 'Fastigiata' = 'Hibernica' - odmiana irlandzka, kolumnowy pokrój |
 |
Cis pospolity 'Dovastoniana' - Taxus baccata L. 'Dovastoniana' - odmiana Dovastona - igły bardzo krótkie |
| Cis pospolity 'Elegantissima' - Taxus baccata L. 'Elegantissima' - odmiana wczesna | |
| Cis pospolity 'Aurea Decora' - Taxus baccata L. 'Aurea Decora' - odmiana złocista, strojna |
 |
Cis pospolity 'Adpressa Aurea' - Taxus baccata L. 'Adpressa Aurea' |
| Głowocis japoński Cephalocactus harringtonia K. Koch - roślina podobna |
- Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa: 31-35.
- Taxus x media. ITIS. Protokół dostępu: https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=565625#null (dostęp 7.10.2016)